Ortoreksja, a anoreksja?
Anoreksja (" Anorexia nervosa") jest poważnym zaburzeniem odżywiania, które dotyka od 0,9% do 2,0% kobiet i od 0,1% do 0,3% mężczyzn. Zaburzenie to wywołuje u cierpiących na nie osób skrajny lęk przed przybraniem na wadze. Osoby cierpiące na anoreksję zazwyczaj ograniczają liczbę kalorii i rodzaj spożywanych pokarmów. Mogą również kompulsywnie ćwiczyć, stosować środki przeczyszczające lub objadać się. Zaburzeniem odżywiania, które wykazuje pewne podobieństwa do anoreksji, jest ortoreksja, czyli obsesja na punkcie prawidłowego lub zdrowego odżywiania. Troska o jakość odżywczą pożywienia jest zdrowym zachowaniem, ale problemy pojawiają się, gdy troska ta staje się nadmierna, szkodliwa i destrukcyjna. Osoby cierpiące na ortoreksję stają się tak skupione na tym, co uważają za zdrowe odżywianie, że w rzeczywistości szkodzą swojemu własnemu zdrowiu fizycznemu i emocjonalnemu.
Co to jest ortoreksja?
Ortoreksja sprawia, że jedzenie staje się czynnością patologiczną, która zostaje uwikłana w obsesyjne myślenie, kompulsywne i rytualne zachowania oraz samokaranie. Osoby cierpiące na ortoreksję często stosują dietę, aby osiągnąć poczucie doskonałości, czystości lub wyższości. Mogą czuć się osądzane w stosunku do osób, które nie stosują tych samych wzorców i nawyków żywieniowych. Często poświęcają nadmierną ilość czasu na planowanie i poszukiwanie "czystych" potraw, co przeszkadza im w uczestniczeniu w normalnych zajęciach społecznych i interakcjach. Te objawy sprawiają, że modna dieta staje się ortoreksją.
Objawy ortoreksji
Podobnie jak w przypadku innych zaburzeń odżywiania, badania sugerują, że ortoreksja ma podłoże lękowe i/lub depresyjne. Z tego powodu występowaniu ortoreksji zwykle towarzyszą inne zaburzenia odżywiania, takie jak anoreksja, bulimia lub zespół napadowego jedzenia, co oznacza, że ortoreksja może współwystępować z innym zaburzeniem odżywiania. Oznacza to, że osoba może objadać się pozornie zdrową żywnością (warzywami), a następnie oczyszczać się z niej w celu pozbycia się kalorii. Inaczej niż w przypadku niektórych zaburzeń odżywiania, osoby cierpiące na ortoreksję mogą ukrywać swoje zaburzenie, eksponując jego objawy na widoku. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że osoby cierpiące na ortoreksję po prostu dbają o swoje ciało i mogą nawet rozmawiać o swoich nawykach żywieniowych. Jest to jednak złudzenie.
Nawyki żywieniowe, a ortoreksja
Niektóre nawyki żywieniowe mogą wywoływać zachowania przypominające ortoreksję. Jednak samo przyjęcie alternatywnego sposobu odżywiania się, opartego na nauce lub pseudonauce, nie oznacza, że ktoś cierpi na ortoreksję. Na przykład niektóre osoby mogą ograniczać pewne grupy żywności - diety wegańskie, bezglutenowe, paleo itd., ale przyjęcie tych sposobów nie prowadzi automatycznie do rozpoznania ortoreksji.
Czy ortoreksja to to samo co anoreksja?
Wiele objawów i zachowań związanych z ortoreksją pokrywa się z anoreksją. Jednak w przypadku anoreksji ludzie zwykle bardziej skupiają się na poważnym ograniczaniu ilości jedzenia (liczby kalorii). Występuje wyraźne i silne pragnienie, aby nie przytyć. Ponieważ ortoreksja jest nowszym rozpoznaniem, nadal spotyka się z różnym poziomem akceptacji wśród specjalistów zajmujących się leczeniem zaburzeń odżywiania. Niektórzy specjaliści zajmujący się zaburzeniami odżywiania traktują ortoreksję jako odrębne rozpoznanie, takie jak anoreksja czy bulimia. Istnieją doniesienia, że objawy ortoreksji być może nasilają się ze względu na wykorzystanie mediów społecznościowych do popularyzacji ekstremalnych diet i innych zachowań związanych z jedzeniem. Inni pracownicy służby zdrowia uważają, że osoby z objawami ortoreksji w rzeczywistości cierpią na anoreksję, ze względu na podobieństwa, takie jak:
- Pragnienie zachowania kontroli nad życiem poprzez ścisłe kontrolowanie dziennego spożycia żywności
- Poszukiwanie poczucia własnej wartości i spełnienia poprzez kontrolowanie przyjmowania pokarmów
- Powoływanie się na niezdiagnozowane alergie pokarmowe jako uzasadnienie unikania jedzenia
- Współwystępujące zaburzenia, takie jak zaburzenie obsesyjno-kompulsywne
- Wyrafinowane rytuały związane z jedzeniem, które mogą powodować izolację społeczną
